Eski Bilgisayarlar için 13 Hafif Linux Masaüstü Ortamı

Açık Kaynak sözcüğü, onu Linux'un (o zamanki Unix İşletim Sisteminin halefi) piyasaya sürülmesiyle birlikte ortaya çıkaran Linux topluluğuna atfedilebilir.

Her ne kadar 'Linux' kendi içinde yalnızca bir temel Çekirdek olarak ortaya çıkmış olsa da, açık kaynak yapısı, gelişimine katkıda bulunmak için dünya çapında büyük bir geliştirici topluluğunun ilgisini çekmiştir.

Bu, dünya çapında bir devrim yarattı ve birçok kişi ve topluluk, onu Unix'in yerini alabilecek eksiksiz bir İşletim Sistemi haline getirmeye katkıda bulunmaya başladı. Daha sonra aktif gelişimin istikrarlı bir hızla devam etmesiyle geri dönüş olmadı.

Bu, Debian, Ubuntu, Fedora, CentOS, OpenSUSE gibi dağıtımların kullanıma sunulmasına yol açtı. Strong>, Red Hat, Arch, Linux Mint vb. temel çekirdek olarak Linux'u kullanır.

Masaüstü Ortamı'nın kullanıma sunulması önemli bir dönüm noktası oldu. Ancak Masaüstü Ortamı tam olarak nedir ve hangi rolü oynar?

Linux Masaüstü Ortamı Nedir?

Linux Dağıtımının temel amacı, kullanıcılar tarafından Linux işletim sistemi özelliklerinin etkili bir şekilde kullanılmasını kolaylaştırmaktır. Bunu başarmak için kullanıcı gereksinimlerinin Kernel tarafından kolayca anlaşılmasını ve işlenmesini sağlayan, köprü görevi gören bir arayüze ihtiyaç vardır.

Masaüstü Ortamı bu kesin rolü yerine getirir. Kullanıcılara temel çekirdeğin basitleştirilmiş bir sunumunu sunan grafiksel bir arayüz olarak işlev görür. Bu nedenle, Masaüstü Ortamı, kullanıcıya tüm temel çekirdek işlevlerini zarif ve sunulabilir bir şekilde zarif bir şekilde sergiler.

Masaüstü Ortamını oluşturan bileşenler arasında Dosya Yöneticisi (sistemde bulunan tüm dosya ve klasörleri yapılandırılmış bir biçimde görüntülemek için), Pencere Yöneticisi, Görüntü Görüntüleyici, Video Oynatıcı, Ses Oynatıcı, Hesap Makinesi, Tarayıcı, Görüntü Yöneticisi ve diğer tüm bileşenler bulunur. Temel bir İşletim Sistemi üzerinde düşünebileceğiniz Uygulama Yazılımları ve Yardımcı Programlar.

Dolayısıyla Linux Dağıtımlarının ana bileşenlerinden ikisi Çekirdek ve Masaüstü Ortamı'dır. Aşağıda, özellikleri ve performansları nedeniyle dağıtımları varsayılan masaüstü ortamları haline getirmek için çeken bazı Hafif Masaüstü Ortamlarından bahsedilmektedir.

1.Xfce

Xfce, C dilinde geliştirilmiş, Unix benzeri sistemler için açık kaynaklı bir masaüstü ortamıdır. Hızlı ve hafif olduğundan, eski masaüstü bilgisayarlarda bile CPU ve Bellekte sorun yaratması daha az beklenir.

Eksiksiz bir masaüstü ortamı oluşturmak için bir araya getirilen ayrı ayrı yapılandırılmış parçalardan oluşur.

Xfce'in bazı bileşenleri şunları içerir:

Xfwm : Birleştirme pencere yöneticisi.
Thunar : Nautilus'a benzeyen ancak daha verimli ve dolayısıyla daha hızlı olan dosya yöneticisi.
Orage: Xfce için varsayılan takvim uygulaması.
Mousepad: Başlangıçta Leafpad'den çatallanan ancak şu anda aktif olarak geliştirilmekte ve sıfırdan bakımı yapılan dosya düzenleyici.
Şartlı Tahliye: Xfce için yapılmış GStreamer çerçevesini temel alan medya oynatıcısı.
Xfburn: Xfce için CD/DVD yazıcı.

2.LXDE

LXDE, Unix benzeri sistemler için bir başka popüler masaüstü ortamı olan ve C (GTK+) ve C++ (Qt) kullanılarak geliştirilen Hafif X11 masaüstü ortamı anlamına gelir.

Masaüstü ortamı için onu tercih etmenizin en büyük avantajı, GNOME, KDE ve Xfce gibi en popüler masaüstü ortamlarından daha düşük olan düşük bellek tüketimidir. Hem GPL hem de LGPL lisanslı kodları içerir.

LXDE'yi oluşturan bileşenler şunları içerir:

LXDM – Görüntü Yöneticisi.
LXMusic – XMMS2 için Varsayılan Müzik Çalar.
Leafpad – LXDE için varsayılan metin düzenleyicisi.
Openbox – Pencere Yöneticisi.
LXTask – Varsayılan Görev Yöneticisi.
PC Man Dosya Yöneticisi – Varsayılan Dosya Yöneticisi ve Masaüstü Metafor sağlayıcısı.

LXDE, diğerlerinin yanı sıra Lubuntu, Knoppix, LXLE Linux, Artix ve Peppermint Linux OS dahil olmak üzere birçok dağıtım için varsayılan masaüstü ortamıdır.

3. GNOME 3

GNOME, GNU Ağ Nesne Modeli Ortamı'nın kısaltmasıdır ve tamamen ücretsiz ve açık kaynaklı araçlardan oluşan bir masaüstü ortamıdır. C, C++, Python, Vala ve Javascript dillerinde yazılan GNOME, hem gönüllülerden hem de en büyüğü Red Hat olmak üzere ücretli katkıda bulunanlardan oluşan GNOME projesinin bir parçasıdır.

GNOME şu anda aktif olarak geliştirilmektedir ve en son kararlı sürüm GNOME 44'tür. GNOME, GNOME 3.10'dan bu yana X Windows Sisteminde ve ayrıca Wayland'da çalışır.

GNOME 44, artık Mutter yerine Metacity olarak değiştirilen varsayılan pencere yöneticisinden başlayarak birçok şeyin yerini aldı, Görev değiştirme, Genel Bakış adı verilen özel bir alana atfedildi, GNOME çekirdek uygulamaları da daha iyi bir kullanıcı deneyimi sağlamak için yeniden tasarlandı.

GNOME'un bileşenleri şunları içerir:

Metacity – Varsayılan Pencere Yöneticisi.
Nautilus – Varsayılan Dosya Yöneticisi.
gedit – Varsayılan metin düzenleyicisi.
Eye of GNOME – Varsayılan Resim Görüntüleyici.
GNOME Videoları – Varsayılan Video Oynatıcı.
Epifani – Web Tarayıcısı.

4. EŞ

MATE, Unix benzeri sistemler için başka bir masaüstü ortamıdır. Kaynağını GNOME 2'nin bakımı yapılmayan kod tabanından bulur. C, C++ ve Python dillerinde geliştirilmiş ve kodun bazı bölümleri GNU GPL kapsamında, diğer bölümleri ise LGPL kapsamında olmak üzere birden fazla lisans altında lisanslanmıştır.

'MATE' adı, başka bir masaüstü ortamı olan GNOME 3'ten farklılaşmak için ortaya çıktı. Hem GNOME 2'nin daha önceki bir parçası olan GNOME kaynaklı uygulamalardan hem de sıfırdan geliştirilen diğer uygulamalardan oluşur.

MATE masaüstü ortamını oluşturan bileşenler şunlardır:

Caja – varsayılan dosya yöneticisi.
Pluma – varsayılan metin düzenleyicisi.
Marco – pencere yöneticisi.
Atril – Belge görüntüleyici.
Eye of MATE – Bir resim görüntüleyici.

Piyasaya sürülmesinden bu yana Linux Mint, Sabayon Linux, Fedora vb. için varsayılan masaüstü ortamı olmuştur. Bunun dışında Ubuntu, Arch, Debian, Gentoo, PC Linux OS vb. gibi çeşitli depolarda mevcuttur. Bunun üzerine Ubuntu MATE'e orijinal Ubuntu lezzet durumu verildi.

5. KDE Plazma 5

KDE Plasma 5, Linux sistemleri için oluşturulmuş beşinci nesil KDE masaüstü ortamlarıdır. Geliştirilmesinden bu yana QML'ye geçirildi ve donanım hızlandırma için OpenGL kullanılarak düşük CPU kullanımı ve ucuz sistemlerde bile daha iyi performans elde edildi.

Kodunun çoğu kısmı GNU LGPL kapsamında yayınlandı. Plasma 5, Wayland desteğinin de gelecek olduğu bir X Pencere Sistemini kullanıyor. Fedora, Kubuntu ve openSUSE Tumbleweed dahil birçok Linux dağıtımında Plasma 4'ün yerini başarıyla aldı.

Plazma 5, yoğun grafik işlemeyi GPU'ya götüren ve CPU'yu daha hızlı hale getiren Qt5'e geçişin yanı sıra HiDPI için gelişmiş destek sağlar. Bunun dışında Plasma 5, Breeze adında yeni bir varsayılan tema içeriyor.

KDE Plasma 5'i oluşturan bileşenler şunları içerir:

Kwin – Varsayılan Pencere Yöneticisi.
Dolphin – Varsayılan Dosya Yöneticisi.
Kwrite/KATE – Varsayılan metin düzenleyicisi.
Greenview – Varsayılan Resim görüntüleyici.
Dragon Player – Varsayılan Video Oynatıcı.

KDE topluluğu ayrıca Plasma mobile'ı akıllı telefonlar için bir Plazma çeşidi olarak tanıttı. Plasma mobile, Wayland üzerinde çalışır ve Ubuntu Touch ve sonunda Android uygulamalarıyla uyumludur. En son arayüzü, Nexus 5 için çalışan bir prototiple Temmuz 2015'te piyasaya sürüldü.

6. Tarçın

GNOME'dan kaynaklanan başka bir masaüstü ortamı da C, JavaScript ve Python'da geliştirilen ve GPLv2 altında yayımlanan Cinnamon'dur.

Cinnamon başlangıçta Mint geliştiricileri tarafından Linux Mint için bir masaüstü ortamı sağlamak amacıyla GNOME Kabuğu'nun bir çatalı olarak başladı, ancak GNOME'dan farklı bir GUI nedeniyle birçok temel GNOME uygulaması bu Ortama uyacak şekilde yeniden yazıldı.

Tarçın projesi 2011 yılında başladı ve son kararlı sürüm bu yıl oldu. Zaman geçtikçe Cinnamon bağımsız bir proje haline geldi ve hatta GNOME kurulumu gerektirmiyor. Diğer iyileştirmeler arasında kenar işleme, performans iyileştirmeleri, kenar işleme vb. yer alır.

Bu ortamı oluşturan bileşenler şunlardır:

Muffin – Varsayılan Pencere Yöneticisi.
Nemo – Varsayılan Dosya Yöneticisi.
gedit – Varsayılan metin düzenleyicisi.
Eye of GNOME – Varsayılan resim görüntüleyici.
totem – Varsayılan video oynatıcı.

7. Aydınlanma

Basitçe E olarak da bilinen Enlightenment, X Window sistemi için bir birleştirme pencere yöneticisidir ve bu yıl en son sürümü E25 0.25.4 ile aktif olarak geliştirilmektedir.

EFL (Aydınlanma Vakfı Kütüphaneleri) kullanılarak tamamen C dilinde geliştirildi ve BSD Lisansları altında yayınlandı. Sunduğu en büyük avantaj GNOME ve KDE için yazılmış programlarla birlikte kullanılabilmesidir. EFL ile birlikte kullanıldığında tam bir masaüstü ortamı olarak karşımıza çıkıyor.

Bu Aydınlanma Masaüstü Ortamını oluşturan bileşenler şunlardır:

Aydınlanma – Varsayılan pencere yöneticisi ve dosya yöneticisi.
Ecrire – Varsayılan Metin düzenleyicisi.
Ephoto – Bir resim görüntüleyici.
Öfke – Video oynatıcı.
Dirsek – Varsayılan tarayıcı.

8.Derin

Daha önce Hiweed Linux olarak bilinen Deepin, kendi entegre Deepin masaüstü ortamını kullanan, Ubuntu tabanlı bir Linux dağıtımıdır. İlk olarak 2014 yılında Wuhan Deepin Technology Co. tarafından geliştirildi ve en son kararlı sürüm bu yılın Mayıs ayında yayınlandı.

Çoğu parça GPL kapsamında yayınlanmaktadır. Deepin'in masaüstü ortamı, başlangıçta GNOME'unkine benzese de, birçok özelleştirilebilir özelliğin kaldırılması nedeniyle GNOME 3'ün piyasaya sürülmesinden sonra buradan ayrıldı. Daha sonra deepin, HTML5 ve Webkit kullanılarak ve daha fazla özellik için JavaScript kullanılarak sıfırdan oluşturuldu.

Bu masaüstü ortamını oluşturan bileşenler şunlardır:

Deepin-wm – Varsayılan pencere yöneticisi.
Nautilus – Varsayılan dosya yöneticisi.
Gedit – Varsayılan metin dosyası düzenleyicisi.
Eye of GNOME – Bir resim görüntüleyici.
Deepin-Movie – Varsayılan Video Oynatıcı.

9.LXQT

Grafiklerdeki bir başka hafif ve basit masaüstü ortamı olan LXQT, LXDE'den bir adım ileridir ve LXDE (GTK 2'yi temel alan) ile Razor-qt'yi (ki bu iyi bir fikirdi) birleştirir ancak harika bir masaüstü ortamı olarak başarılı bir şekilde ortaya çıkamadı).

LXQT esasen en popüler iki GUI ortamının, yani GNU GPL 2.0+ ve 2.1+ altında yayımlanan GTK ve Qt'nin birleşimidir. LXQT, Ubuntu, Arch, Fedora, OpenSUSE, Mandriva, Mageia, Chakra, Gentoo vb. dahil olmak üzere çeşitli Linux dağıtımları için mevcuttur.

LXQT masaüstü ortamını oluşturan bileşenler şunlardır:

PCManFM-Qt – Varsayılan Dosya Yöneticisi.
JuffED – Varsayılan Metin Düzenleyici.
LXImage-Qt – Varsayılan Resim Görüntüleyici.
Qps – Süreç Görüntüleyici ve Yönetici
Qterminal – Terminal Emülatörü
lxqt-archiver – Dosya Arşivleyici

10. Pantheon – Temel İşletim Sistemi

Pantheon masaüstü ortamı, bu masaüstü ortamını tanıtmanın kaynağı olan temel işletim sistemiyle birlikte tanıtıldı. Python ve GTK3 kullanılarak sıfırdan yazılmıştır. Pek çok incelemeci, Mac OS standart düzeni nedeniyle bu masaüstü ortamının "Mac Klonu" olduğunu iddia ediyor.

Artan popülaritesi sadeliği ve şıklığından kaynaklanmaktadır. Uygulama başlatıcısı şaşırtıcı derecede basit ve dolayısıyla hızlıdır. Bu ortamı geliştirirken göz önünde bulundurulan temel prensipler; “Kısalt”, “konfigürasyondan kaçınma” ve “minimum dokümantasyon” idi.

Bu masaüstü ortamını oluşturan bileşenler şunlardır:

Gala – Varsayılan pencere yöneticisi.
Pantheon dosyaları – Varsayılan dosya yöneticisi.
Scratch – Varsayılan metin düzenleyicisi.
Shotwell – Varsayılan Resim görüntüleyici.
GNOME videoları – Varsayılan video oynatıcı.
Midori – Varsayılan Web Tarayıcısı.

11. Ortak Masaüstü Ortamı

CDE veya Ortak Masaüstü Ortamı, Unix ve OpenVMS tabanlı sistemlere yönelik bir masaüstü ortamıdır ve hatta ticari Unix iş istasyonlarıyla ilişkilendirilen klasik Unix Masaüstü ortamı olmuştur.

1993'ten beri aktif olarak geliştirilmektedir ve en son kararlı sürüm geçen yılın Ocak 2020'sindedir. Ağustos 2012'de ücretsiz yazılım olarak piyasaya sürülmesinden bu yana Linux ve BSD türevlerine taşınmıştır. CDE'nin ilk gelişimi, onu Ortak Açık Yazılım Ortamı (COSE) adı altında yayınlayan HP, IBM, Sunsoft ve USL'nin ortak çabasıydı.

HP, piyasaya sürülmesinden bu yana bunu Unix sistemleri için varsayılan masaüstü ortamı olarak duyurdu ve KDE ve GNOME gibi ortamların gelişmeye başladığı 2000 yılına kadar fiili standart olarak kaldı. Ağustos 2012'de kaynak kodu Sourceforge'da kullanıma sunularak tamamen açık kaynaklı hale geldi.

12. Pencere Yapıcı

Window Maker, bağımsız olarak çalışabilmesine rağmen başlangıçta GNUstep Masaüstü Ortamı için entegrasyon desteği sunmayı amaçlayan açık kaynaklı ve ücretsiz bir X11 pencere yöneticisidir. Window Maker hafif, son derece hızlı ve son derece özelleştirilebilir, kullanımı kolay bir arayüz, klavye kısayolları, takılabilir uygulamalar ve aktif bir topluluktur.

13. Şeker

Çocuklara yönelik etkileşimli öğrenmeye yönelik bir girişim olarak geliştirilen Sugar da resimlerle dolu bir başka ücretsiz ve açık kaynaklı masaüstü ortamıdır. Python ve GTK'da geliştirilen Sugar, Mayıs 2006'da Sugar Labs tarafından Çocuk Başına Bir Dizüstü Bilgisayar (OLPC) projesinin bir parçası olarak geliştirildi.

OLPC XO-1 sistemlerinin varsayılan arayüzüydü ve daha sonraki sürümler Şeker veya GNOME seçeneğini sunuyordu. 25 farklı dilde geliştirilmiş ve GNU GPL altında yayınlanmıştır ve en son sürümü Ekim 2022'de 0.120'dir.

Özelliklerinden bazıları arasında tasarımda kapsamlı basitlik, büyük Linux dağıtımlarında mevcut olduğundan çapraz platform yapısı ve ayrıca Windows, Mac OS vb. üzerine yüklenebilmesi ve Python deneyimi olan herkesin gelişimine katkıda bulunabileceği şekilde kolayca değiştirilebilmesi yer alır. Dezavantajı ise çoklu görev yapamaması ve bunun sonucunda performansın düşmesidir.

Sugar Masaüstü Ortamını oluşturan bileşenler şunlardır:

Metacity – Varsayılan pencere yöneticisi.
Sugar Journal – Varsayılan dosya yöneticisi.
Yaz – Varsayılan metin düzenleyicisi.
Şeker-aktivite-resim görüntüleyici – Varsayılan Resim Görüntüleyici.
şeker-aktivite-müzik kutusu – Varsayılan Video Oynatıcı.

Çözüm

Bunlar açık kaynaklı hafif Linux masaüstü ortamlarından bazılarıydı. Bu listeye ek olarak tavsiye etmek istediğiniz başkaları varsa yorumlarda bize belirtin, biz de buradaki listemize ekleyelim.